ณ ปัจจุบันนี้ นั่นนับได้ว่าก็เชื่อแน่ว่าใครๆ ก็รู้จักข้าวสายพันธุ์ชนิดนี้ เพราะเป็นดาวรุ่งพุ่งแรงในวงการข้าวไทยมาอย่างต่อเนื่อง แล้วก็ดูเหมือนว่าในปัจจุบันหลายคนก็ยังคงเห็นความสำคัญของการรับประทานข้าวที่มีประโยชน์ สำหรับกลุ่มคนรักษ์สุขภาพด้วยเช่นกัน
ทางรอดของชาวนากับการปลูกข้าวไรซ์เบอร์รี่
ในการผลิตข้าวไรซ์เบอร์รี่ให้ได้คุณภาพนั้นจำเป็นต้องคำนึงถึงหลายองค์ประกอบ
ดูเหมือนว่าข้าวที่เป็นความหวังเดียว ที่จะทำให้ชาวนาไทยได้ลืมตาอ้าปากนั่นก็คือ ข้าวไรซ์เบอร์รี่ สำหรับโมเดลเชิงธุรกิจ สามารถนำมาใช้กับการส่งเสริมเกษตรกร ประกอบไปด้วย 4 องค์ที่สำคัญได้แก่
- การควบคุมปริมาณพันธุ์ข้าว ศูนย์วิทยาศาสตร์ข้าวไม่มีนโยบายจำหน่ายพันธุ์ข้าว แต่จะสนับสนุนพันธุ์ข้าวให้แก่เกษตรกรที่ปลูกแบบไรซ์เบอร์รี่โมเดล ภายใต้โครงการผลิตข้าวโภชนาการสูงแบบอินทรีย์ครบวงจรเท่านั้น ทำให้สามารถควบคุมคุณภาพแล้วก็ปริมาณของข้าวที่ผลิตในแต่ละฤดูกาลได้ ที่สำคัญคือ มีการตรวจ DNA ของข้าวไรซ์เบอร์รี่ที่เกษตรกรปลูกในโครงการ
- การกำหนดรูปแบบของเกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการ ศูนย์วิทยาศาสตร์ข้าวจะกำหนดให้เกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการจะต้องเป็นกลุ่มเกษตรกรที่มีประสบการณ์ในการปลูกข้าวอินทรีย์แล้วก็ต้องมีใบรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ หรือเกิดไม่มีใบรับรองจะต้องขอรับมาตรฐานให้ได้ภายใน 3 ปี โดยกลุ่มเกษตรกรจะต้องมีพื้นที่ปลูกข้าวไรซ์เบอร์รี่รวมกันไม่น้อยกว่า 100 ไร่ (แนะนำ 200 ไร่ขึ้นไป) เพื่อให้การบริหารจัดการกลุ่มมีประสิทธิภาพสูงสุด โดยเฉพาะการผลิตให้ได้ Economy of Scale แล้วก็การควบคุมต้นทุนในการผลิต นั่นนับได้ว่าจะช่วยให้เกษตรกรมีกำไรมากขึ้นนั่นเอง
- การประกันราคาข้าวแล้วก็รับรองคุณภาพข้าวไรซ์เบอร์รี่ ศูนย์วิทยาศาสตร์ข้าวได้กำหนดราคารับซื้อข้าวไรซ์เบอร์รี่ภายใต้ โครงการผลิตข้าวโภชนาการสูงแบบอินทรีย์ครบวงจร ตั้งแต่ 25,000-32,500 บาท ต่อตัน นั่นนับได้ว่าเป็นแรงจูงใจให้เกษตรกรหันมาปลูกข้าวอย่างจริงจังแล้วก็เอาใจใส่กับผลผลิตข้าวของตน โดยเฉพาะการที่ศูนย์วิทยาศาสตร์ข้าวมีการตรวจ DNA ของข้าวก่อนรับซื้อด้วย ทำให้สามารถควบคุมคุณภาพข้าวไรซ์เบอร์รี่ได้เป็นอย่างดี
- การขับเคลื่อนด้วยโมเดลธุรกิจแบบครบวงจร ศูนย์วิทยาศาสตร์ข้าวใช้ธุรกิจแบบครบวงจรตั้งแต่การเพาะพันธุ์ข้าวให้แก่เกษตรกรในโครงการ จนถึงการรับซื้อข้าวจากเกษตรกรในโครงการ แล้วก็ทำการจัดจำหน่ายเอง ทำให้สามารถควบคุมคุณภาพข้าวไรซ์เบอร์รี่ได้ทั้งระบบ
อะไรที่ทำให้ ข้าวไรซ์เบอร์รี่ มีคุณภาพมากแล้วก็แตกต่าง
กุญแจดอกที่หนึ่ง การปลูกข้าวให้เป็นธัญโอสถ เป็นกุญแจสำคัญในการวางตำแหน่ง ข้าวไรซ์เบอร์รี่ ในตลาดพรีเมี่ยม โดยการปลูกในระบบเกษตรอินทรีย์นั่นนับได้ว่าช่วยให้ข้าวมีคุณภาพสูง อุดมไปด้วยธาตุอาหารของสารต้านอนุมูลอิสระ แล้วก็ Metabolites ที่เสริมความแข็งแรงตามธรรมชาติ รวมทั้งการผลิตนั่นนับได้ว่าเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ทำให้เกษตรกรที่จะปลูกข้าวไรซ์เบอร์รี่จะต้องเป็นคนที่มีความตั้งใจที่จะปลูกข้าวให้ได้คุณภาพจริงๆ
กุญแจดอกที่สอง การจัดตั้งโรงสีข้าวธัญโอสถ ในมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ นั่นนับได้ว่าเป็นโรงงานต้นแบบที่เป็นศูนย์กลางการแปรรูปขนาดกลางที่เหมาะสมกับปริมาณการผลิตข้าวไรซ์เบอร์รี่ของเกษตรกรในโครงการ แล้วก็สามารถบริหารจัดการแล้วก็ลดต้นทุนในการสีข้าวได้เป็นอย่างดี
กุญแจดอกที่สาม การพัฒนาการตลาดเฉพาะ (Niche Market) โดยการนำคุณสมบัติพิเศษของข้าวไรซ์เบอร์รี่เรื่องสารต้านอนุมูลอิสระมาเปิดตลาดข้าวที่มีคุณค่าด้านโภชนาการบำบัด มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว แล้วก็การวางเป้าหมายการเปิดตัวใน Mass Market ในตำแหน่งการเป็นข้าวถุงที่มีคุณภาพสูงสุดของไทยในปัจจุบัน
กุญแจดอกที่สี่ คือ การดำเนินธุรกิจในลักษณะ Social Enterprise การนำระบบการปลูกข้าวอินทรีย์มาใช้ควบคู่กับการประยุกต์เอา Social business ร่วมกับ Fair trade แล้วก็ Contract farming มาขับเคลื่อนธุรกิจ ทำให้รูปแบบการดำเนินธุรกิจในลักษณะ Social enterprise นั่นนับได้ว่าเหมาะสมในการดูแลเกษตรกรในโครงการที่มีพื้นที่ปลูกข้าวไรซ์เบอร์รี่ประมาณ 3,000-5,000ไร่ แล้วก็พื้นที่นอกโครงการจำนวนมาก โดยพื้นที่ปลูกว่า 70% อยู่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ข้าวไรซ์เบอร์รี่ ราคาแพงทำไมชาวนาไม่ปลูกขายเอง
จะเห็นได้ว่าข้าวไรซ์เบอร์รี่ หรือ thai rice berry นั้นมีการวางแผนการตลาดที่ครบวงจรโดยเฉพาะการบริหารเรื่องปริมาณผลผลิต ที่จะออกสู่ตลาดในแต่ละฤดูกาล รวมทั้งการกำหนดราคารับซื้อที่แน่นอนแล้วก็เพิ่มขึ้นในแต่ละปีทำให้เกษตรกรสามารถวางแผน เรื่องต้นทุน รวมทั้งการบริหารจัดการดินเพื่อให้มีผลผลิตต่อไร่สูงขึ้น ภายใต้ระบบการปลูกข้าวอินทรีย์ นั่นนับได้ว่าช่วยสร้างแรงจูงใจให้แก่เกษตรกรเป็นอย่างดี
ที่มาจากบทความในหนังสือข้าวไทย ฉบับที่ 43 หน้า 65-66
ภาพบางส่วน: ipmp.org ฟาร์มนอกกะลา แล้วก็...
ติดตามสาระความรู้และเนื้อหาข่าวทันเหตุการณ์ได้จาก กระดานข่าวสาร คนเขียนบล็อก
